برچسب: سیاست‌گذاری

این نشست به همراه برگزاری رویداد استانی نوآیند در روز های دوشنبه ۵،سه شنبه ۶ و پنج شنبه ۸ دی ماه برگزار خواهد شد.برنامه های اصلی این رویداد تخصصی به شرح زیر می باشد:

دوشنبه ۵ دی ماه:
– مراسم افتتاحیه با حضور دکتر سعید جلیلی
     ساعت ۷ الی ۹ صبح

سه شنبه ۶ دی ماه:
– نقش آفرینی نخبگان در عرصه حکمرانی
     علی رضا شفاه (عضو شورای علمی موسسه علم و سیاست اشراق)
     ساعت ۸ الی ۱۰
– پانل تخصصی آینده پژوهی و حکمرانی، ساعت ۱۰ الی ۱۲

پنج شنبه ۸ دی ماه:
– شناسایی مسائل نوپدید در عرصه حکمرانی (رویداد استانی نوآیند) – نشست و کارگاه آموزشی
     ساعت ۸ الی ۱۲

– رقابت ایده ها و انتخاب برگزیدگان، ساعت ۱۳ الی ۱۸

کارگاه «تجربه نوردی سیاستگذاری امر خیر» عصر یکشنبه ۲۷ آذر‌ماه از ساعت ۱۴:۳۰ الی ۱۵:۳۰ با سخنرانی  دکتر محمدصالح طیب نیا عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان و رئیس پژوهشکده مهرستان به شکل مجازی و حضوری در هفته پژوهش و در دانشگاه اصفهان برگزار شد.

این جلسه با مباحثه در مورد تعریف نیکوکاری بصورت تعاملی با حضار برگزار شد. در ابتدا طیب نیا نیکوکاری را ” رساندن منفعت به دیگران بدون چشم داشت بازگشت منفعت از طرف مخاطب” تعریف نمود. ایشان ضمن اشاره به حسن فاعلی و حسن فعلی در تمام امور، حسن فاعلی را جز ارکان اسلام جهت کامل بودن عمل دانست و در امر خیر و نیکوکاری حسن فاعلی را “نیت الهی” برشمرد.

سیاستگذاری

دکتر طیب نیا سیاستگذاری در هر حوزه ای را پیش نیاز شناخت آن حوزه دانست و افراد سیاستگذار را به عنوان یکی از چالش های پیش رو در این زمینه برشمرد. از نظر ایشان سیاستگذار باید علاوه بر علم سیاستگذاری، بر شناخت موضوع نیز تسلط کامل داشته باشد تا سیاستهای وضع شده، در میان مدت یا حتی کوتاه مدت بر ضد خود موضوع و به مخل آن تبدیل نشود. ایشان مسئله نیکوکاری در بین مسئولین، پژوهشگران، اساتید و نخبگان را یک امر مستحبی فوق برنامه و دلیل این نگاه را عدم اشراف بر این حوزه دانست.

وی در ادامه گفت سلامت جامعه طبق استاندارد سازمان بهداشت جهانی (WHO)، سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی جامعه، در گرو توسعه فرهنگ نیکوکاری است. اصلاح اقتصاد جامعه، علم و تکنولوژی، توسعه اخلاق اجتماعی و کامل شدن دین مردم را در گرو فرهنگ نیکوکاری برشمرد و در ادامه اذعان داشت اگرچه دیگر موارد هم موثر هستند ولی نیکوکاری نقش اصلی را دارد و یک امر فوق برنامه نیست.

نیکوکاری؛ سبک زندگی مومنانه

رئیس پژوهشکده آلاء در ادامه گفت: آغازمسئله وقف و نیکوکاری از صدر اسلام  بوده که با توسعه و گسترش آن در جامعه اسلامی نهادینه شده است. نیکوکاری را به عنوان  سبک زندگی مومنانه از نظر قرآن دانست تا جایی که آیات مربوط به انفاق چند برابر آیات مربوط به نماز و روزه است و قرآن جهاد جان و مال را عامل محک مومنان می داند. یک سیاستگذاری درست در جامعه می تواند مردم  را در جهت کارهای خیر و نیکوکارانه تشویق کرده و این کار را به عنوان پدیده ای مد شده و افتخارات اجتماعی، شناسانده و ارزشها در جامعه تغییر کنند. که بهتر است در این قسمت هم حسن فاعلی کار خیر(نیت الهی) حفظ شود.

در ادامه این مهم را متذکر شد که کار خیر ربطی به وضع مالی ندارد و برای قشر و قومیت خاصی نیست. ایشان از جمله ساز و کارهای امر خیر در جهت توسعه کشور را، تلاش مردم جهت تولید ثروت برای انجام  کار خیر دانست و اشاره نمود که تجربه های تاریخی نشان می دهد  توسعه نیکوکاری باعث تن پروری در اسلام نمی شود.

تجربه ی موفق سیاستگذاری در زمینه نیکوکاری

دکتر طیب نیا سیاستگذاری درست در این عرصه را عامل یکپارچگی و سرمایه اجتماعی ملت به دور از تفکیک مذهبی(شیعه و سنی) و قومیتی دانست. وی در ادامه  ضمن اشاره به ” سرمایه اجتماعی ” به عنوان  یکی از بزرگترین بحرانهای اجتماعی؛ اعتماد، مشارکت و همدلی را به عنوان سه رکن سرمایه اجتماعی  و ویژگی های نهاد خیریه برشمرد. که این سه رکن باید بین مردم و مسئولین، مردم و حکومت، مردم و مردم حادث شود.

همچنین ایشان نیکوکاری را به شرط شناخته شدن و استفاده از ظرفیت های آن ، عامل خیلی مهمی در توسعه کشور دانست که در جهت ارتقا امر نیکوکاری با فراهم کردن امکان رشد نهادهای مردمی مثل گروه های جهادی، خیریه ها، NGO ها و … می توان تلاش نمود.

وقف یک روش مدیریت اقتصادی

طیب نیا تجربه های موفق دولتمردانی که توانسته اند از طریق نهاد وقف در جهت توسعه کشور استفاده کنند را بیان نمود. به طور نمونه به حکومت صفویه اشاره کرد که در نیمه اول آن به علت ازدیاد علمای شیعی اصولی و عقلگرا در دربار صفوی، وقف در امور رفاهی مثل ساخت راه، مسجد، مدرسه، کاروانسرا و … را بسیار داشته است. وقف همیشه صرفا یک امر خیر نبوده و گاهی یک روش مدیریت اقتصادی به شمار می آمده است به عنوان مثال در دوران صفویه کار خیر و نیکوکاری به اوج خود می رسد و به دلیل اهمیت زیاد این امر، در بعضی دوره ها خود شاه ریاست اداره اوقاف را به عهده می گرفته است.

همچنین ایشان در ادامه به اهمیت پیدایش پدیده اجتماعی وقف های زنان در آن دوره مثل مدرسه جد بزرگ، مدرسه مادرشاه، مدرسه مریم بیگم و…پرداخت.

تجربه های موفق در حوزه  سیاستگذاری امر خیر پس از انقلاب

دکتر طیب نیا در جمع بندی نهایی به تجربه های پس از انقلاب پرداخت و آنها را برشمرد: اولین دستور امام (ره) بنا کردن نهاد کمیته امداد سه هفته بعد از انقلاب اسلامی برای رسیدگی به افراد محروم و فقرا بود که به مرور به یک سازمان دولتی با بودجه دولتی تبدیل شد. همچنین به جهاد سازندگی به عنوان دومین ارگان تاسیس شده پس از انقلاب اسلامی اشاره کرد که در جهت رسیدگی به مناطق محروم و دور افتاده تاسیس گردید که هسته اولیه تشکیل دهنده آن عمدتا دانشجوها و اساتید بوده اند و در پایان وزارت جهاد و وزارت جهاد کشاورزی را به عنوان سومین و چهارمین نهادهای ثبت شده برشمرد.

نشست اندیشه‌­ورزی «خانواده رشد یافته و نظام حکمرانی» با هدف بررسی ابعاد دینی و روان‌شناختی خانواده رشد یافته و بایسته­‌های سیاست­‌گذاری در تحقق آن، در ۱۶ شهریور ۱۴۰۰ توسط اندیشکده خانواده پژوهشکده مهرستان برگزار گردید. در این نشست حجت الاسلام دکتر مجید دهقان دکتری فلسفه دین و عضو هیأت علمی پژوهشکده زن و خانواده، به رویکردهای ارتباط خانواده و نظام حکمرانی و آقای دکتر محمدعلی مظاهری ریاست دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی، به وجوه روان‌شناختی خانواده به مثابه موضوع سیاست­‌گذاری اشاره داشتند و راهبردهایی برای نظام حکمرانی در راستای فرایند رشدیافتگی خانواده ارائه نمودند.

دکتر مجید دهقان در این نشست اذعان داشت در دوگانۀ  حکمرانی/ خانواده، لازم است ابتدا مشخص شود منظور ما از حکمرانی چیست و نوع دینی آن با چه رویکردی به حوزۀ سیاست­‌گذاری در موضوع خانواده ورود می‌کند؟ زیرا تحولات صورت گرفته در صورت و نحوۀ حکمرانی‌ها و نیز تغییرات در فهم بشر – که انتظارات او را از حاکمیت شکل می‌­دهد- مؤلفه­‌های مختلفی را در رویکردهای حکمرانی دخیل نموده است. در این میان، حکمرانی دینی از نوع کمال­‌گرا و با رویکرد مسئول نسبت به خیر شهروندان است که نسبت به تقویت کارکردهای خانوادۀ تضعیف شده در دورۀ مدرن مسئولیت دارد. اما نه به این شیوه که به دنبال برداشتن گام‌­های مستقیمی از متن دینی برای حل مشکلات عینی باشد. برای سیاست­‌گذاری در موضوع خانواده، اگر چه داشتن افق واحد (حالت مطلوب) برای خانواده اهمیت دارد، اما نباید ما را از در نظر داشتن تنوع عینی خانواده­‌ها در هدف‌­گذاری غافل نماید. با در نظر داشت این تنوع در انواع و نیازهای خانواده، لازم است آن را دریک چرخۀ طبیعی اجتماعی قرار داد. در این راستا اقدامات سیاستی باید ابتدا برای ارتقاء خودآگاهی خانواده از ظرفیت‌ها و توانایی­‌هایی که دارد و سپس ایجاد روابط مبتنی بر اعتماد به نظام حکمرانی صورت گیرد. سیاست­‌گذاری خانواده باید شاهدمحور و مبتنی بر نظارت، ویرایش دوره­ای و ارزیابی دوگانۀ هدف/ نتیجه باشد.

پس از آن، دکتر محمدعلی مظاهری به توصیف ارکان خانواده به‌عنوان یکی از سرمایه‌­های اصلی نظام حکمرانی ایران در کنار دین و دولت پرداخت و اذعان داشت بر اساس آمار و تحقیقات انجام شده، خانواده در زمان حاضر در هر سه رکن تشکیل، دوام یا استمرار و بقاء یا تولید نسل دچار اختلال شده و مقولۀ محوری «رضایت» در آن مخدوش است. در اثر این اختلال، نقش‌­های مهمی که خانواده باید ایفا کند، همچون تربیت، حمایت و بستر رشدیافتگی اعضای جامعه بودن نیز به خوبی ایفا نمی‌­شود. پیش‌­فرض­‌های حاکمیتی هر چه که باشد، باید بر سر آن­‌ها وفاق حاصل کنیم و با رویکرد سیاست‌­گذاری دانش‌­بنیان به حل مسئله ورود کنیم. قدم اول در سیاست­‌گذاری خانواده شناخت دقیق مشکل است. مثلاً اگر ندانیم تاخیر در ازدواج به دلیل عدم تمایل جوان امروز به این امر است یا به دلیل موانعی که وجود دارد، نمی­‌توان سیاست­‌گذاری دقیق و درستی صورت داد. رویکرد ما نسبت به مسائل خانواده لازم است سیستمی، به دور از شتاب­‌زدگی و مبتنی بر اولویت‌گذاری مسائل باشد.

نشست اندیشه­‌ورزی «جامعۀ خانواده محور و نظام حکمرانی» در ۳۱ شهریور ۱۴۰۰ توسط اندیشکده خانواده مهرستان برگزار گردید. در این نشست، حجت الاسلام محمدرضا زیبایی نژاد، ریاست پژوهشکده زن و خانواده و خانم دکتر مریم اردبیلی، آینده پژوه و اندیشمند حوزۀ  خانواده، به مفهوم‌­پردازی جامعه خانواده محور و بررسی بایسته­‌های نظام حکمرانی در تحقق آن پرداختند.

به اذعان حجت الاسلام زیبایی نژاد، «خانواده محوری» تیغ دو دمی است که در بررسی و دنبال کردن آن لازم است دقت نظر کافی صورت گیرد. فهم و اقدام برای خانواده محوری در گفتمان برابری جنسیتی، ضد خانواده‌ترین نوع سیاست­‌گذاری است. پس لازم است مشخص شود در کدام پارادایم و برای کدام نوع خانواده برنامه­‌ریزی می شود. همچنین ایشان در بیان قرائت­‌های مختلف از خانواده محوری و  پاسخ به این سوالات که آیا ضروری است حاکمیت اولین کمک کننده به خانواده باشد؟ و با چه الگویی باید این مداخله را شکل دهد؟ مطالبی را ارئه نمودند.

خانم دکتر اردبیلی نیز به بررسی ابعاد و الزامات بنیادین تحول نظام حکمرانی در ارتباط با خانواده برای دستیابی به جامعه خانواده محور پرداختند و در راستای پاسخ به این سؤال که خانواده چگونه می­تواند در مرکز سیاست­‌گذاری قرار گیرد و خودش یک واحد فعال در این رابطه باشد؟ مطالبی را ارائه فرمودند.