سومین جلسه مساله فرهنگ با موضوع هم‌افزایی مجموعه‌های‌تربیت محور استان اصفهان با حضور دکتر عبدالعظیم کریمی و با محوریت پژوهشکده مهرستان دانشگاه اصفهان و تعدادی از مدیران و مسئولان این مجموعه‌ها، پنجشنبه چهارم اسفند ماه ۱۴۰۱ برگزار گردید.
✅محور گفتگوهای صمیمانه و عاری از تکلف این جلسه، پاسخ به دغدغه‌های تربیتی، انتقال تجربه‌های موفق و مهمتر از همه برطرف شدن ابهامات از اندیشه‌های متفاوتی بود که استاد در آثار خود به طور مفصل به آنها پرداخته‌اند.
این نشست در تاریخ ۲۷ دی ۱۴۰۱ در تالار صائب دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان با حضور جمعی از بانوان شاغل در این دانشگاه برگزار شد.
مدرس کارگاه، دکتر راحله کاردوانی (دبیر اندیشکده خانواده مهرستان) با اشاره به ابعاد مختلف مساله اشتغال زنان در جامعه و از منظر حکمرانی، به تبیین اهداف سیاستگذاری ایران و قوانین این حوزه پرداخت و اذعان داشت: «مهمترین موضوع در میان شبکه مسائل زنان شاغل، نحوه مواجهه و نسبتی است که این زنان به صورت فردی و یا جمعی با سیاست‌ها و قوانین این حوزه برقرار می‌کنند. بر اساس مطالعات علمی و شواهد متعدد میدانی، زنان بر اساس نوع انتخاب‌ها، چگونگی وضعیت خانواده، شخصیت و ویژگی‌های فردی، سبک تفکر و زندگی و نوع شغل، مواجهات متفاوتی با قوانین یکسان داشته‌اند و این تفاوت‌ها نشان می‌دهد زنان شاغل به ویژه مادران شاغل می‌توانند با تغییر برخی رویکردهای خود در زندگی، معضلات پیرامونی را کاهش داده و کارآمدی خود را در دو حوزه اشتغال و خانواده افزایش دهند.»
این نشست به همراه برگزاری رویداد استانی نوآیند در روز های دوشنبه ۵،سه شنبه ۶ و پنج شنبه ۸ دی ماه برگزار خواهد شد.برنامه های اصلی این رویداد تخصصی به شرح زیر می باشد:
دوشنبه ۵ دی ماه:
– مراسم افتتاحیه با حضور دکتر سعید جلیلی
ساعت ۷ الی ۹ صبح
سه شنبه ۶ دی ماه:
– نقش آفرینی نخبگان در عرصه حکمرانی
علی رضا شفاه (عضو شورای علمی موسسه علم و سیاست اشراق)
ساعت ۸ الی ۱۰
– پانل تخصصی آینده پژوهی و حکمرانی، ساعت ۱۰ الی ۱۲
پنج شنبه ۸ دی ماه:
– شناسایی مسائل نوپدید در عرصه حکمرانی (رویداد استانی نوآیند) – نشست و کارگاه آموزشی
ساعت ۸ الی ۱۲
– رقابت ایده ها و انتخاب برگزیدگان، ساعت ۱۳ الی ۱۸
کارگاه «تجربه نوردی سیاستگذاری امر خیر» عصر یکشنبه ۲۷ آذر‌ماه از ساعت ۱۴:۳۰ الی ۱۵:۳۰ با سخنرانی دکتر محمدصالح طیب نیا عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان و رئیس پژوهشکده مهرستان به شکل مجازی و حضوری در هفته پژوهش و در دانشگاه اصفهان برگزار شد.
این جلسه با مباحثه در مورد تعریف نیکوکاری بصورت تعاملی با حضار برگزار شد. در ابتدا طیب نیا نیکوکاری را ” رساندن منفعت به دیگران بدون چشم داشت بازگشت منفعت از طرف مخاطب” تعریف نمود. ایشان ضمن اشاره به حسن فاعلی و حسن فعلی در تمام امور، حسن فاعلی را جز ارکان اسلام جهت کامل بودن عمل دانست و در امر خیر و نیکوکاری حسن فاعلی را “نیت الهی” برشمرد.
سیاستگذاری
دکتر طیب نیا سیاستگذاری در هر حوزه ای را پیش نیاز شناخت آن حوزه دانست و افراد سیاستگذار را به عنوان یکی از چالش های پیش رو در این زمینه برشمرد. از نظر ایشان سیاستگذار باید علاوه بر علم سیاستگذاری، بر شناخت موضوع نیز تسلط کامل داشته باشد تا سیاستهای وضع شده، در میان مدت یا حتی کوتاه مدت بر ضد خود موضوع و به مخل آن تبدیل نشود. ایشان مسئله نیکوکاری در بین مسئولین، پژوهشگران، اساتید و نخبگان را یک امر مستحبی فوق برنامه و دلیل این نگاه را عدم اشراف بر این حوزه دانست.
وی در ادامه گفت سلامت جامعه طبق استاندارد سازمان بهداشت جهانی (WHO)، سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی جامعه، در گرو توسعه فرهنگ نیکوکاری است. اصلاح اقتصاد جامعه، علم و تکنولوژی، توسعه اخلاق اجتماعی و کامل شدن دین مردم را در گرو فرهنگ نیکوکاری برشمرد و در ادامه اذعان داشت اگرچه دیگر موارد هم موثر هستند ولی نیکوکاری نقش اصلی را دارد و یک امر فوق برنامه نیست.
نیکوکاری؛ سبک زندگی مومنانه
رئیس پژوهشکده آلاء در ادامه گفت: آغازمسئله وقف و نیکوکاری از صدر اسلام بوده که با توسعه و گسترش آن در جامعه اسلامی نهادینه شده است. نیکوکاری را به عنوان سبک زندگی مومنانه از نظر قرآن دانست تا جایی که آیات مربوط به انفاق چند برابر آیات مربوط به نماز و روزه است و قرآن جهاد جان و مال را عامل محک مومنان می داند. یک سیاستگذاری درست در جامعه می تواند مردم را در جهت کارهای خیر و نیکوکارانه تشویق کرده و این کار را به عنوان پدیده ای مد شده و افتخارات اجتماعی، شناسانده و ارزشها در جامعه تغییر کنند. که بهتر است در این قسمت هم حسن فاعلی کار خیر(نیت الهی) حفظ شود.
در ادامه این مهم را متذکر شد که کار خیر ربطی به وضع مالی ندارد و برای قشر و قومیت خاصی نیست. ایشان از جمله ساز و کارهای امر خیر در جهت توسعه کشور را، تلاش مردم جهت تولید ثروت برای انجام کار خیر دانست و اشاره نمود که تجربه های تاریخی نشان می دهد توسعه نیکوکاری باعث تن پروری در اسلام نمی شود.
تجربه ی موفق سیاستگذاری در زمینه نیکوکاری
دکتر طیب نیا سیاستگذاری درست در این عرصه را عامل یکپارچگی و سرمایه اجتماعی ملت به دور از تفکیک مذهبی(شیعه و سنی) و قومیتی دانست. وی در ادامه ضمن اشاره به ” سرمایه اجتماعی ” به عنوان یکی از بزرگترین بحرانهای اجتماعی؛ اعتماد، مشارکت و همدلی را به عنوان سه رکن سرمایه اجتماعی و ویژگی های نهاد خیریه برشمرد. که این سه رکن باید بین مردم و مسئولین، مردم و حکومت، مردم و مردم حادث شود.
همچنین ایشان نیکوکاری را به شرط شناخته شدن و استفاده از ظرفیت های آن ، عامل خیلی مهمی در توسعه کشور دانست که در جهت ارتقا امر نیکوکاری با فراهم کردن امکان رشد نهادهای مردمی مثل گروه های جهادی، خیریه ها، NGO ها و … می توان تلاش نمود.
وقف یک روش مدیریت اقتصادی
طیب نیا تجربه های موفق دولتمردانی که توانسته اند از طریق نهاد وقف در جهت توسعه کشور استفاده کنند را بیان نمود. به طور نمونه به حکومت صفویه اشاره کرد که در نیمه اول آن به علت ازدیاد علمای شیعی اصولی و عقلگرا در دربار صفوی، وقف در امور رفاهی مثل ساخت راه، مسجد، مدرسه، کاروانسرا و … را بسیار داشته است. وقف همیشه صرفا یک امر خیر نبوده و گاهی یک روش مدیریت اقتصادی به شمار می آمده است به عنوان مثال در دوران صفویه کار خیر و نیکوکاری به اوج خود می رسد و به دلیل اهمیت زیاد این امر، در بعضی دوره ها خود شاه ریاست اداره اوقاف را به عهده می گرفته است.
همچنین ایشان در ادامه به اهمیت پیدایش پدیده اجتماعی وقف های زنان در آن دوره مثل مدرسه جد بزرگ، مدرسه مادرشاه، مدرسه مریم بیگم و…پرداخت.
تجربه های موفق در حوزه سیاستگذاری امر خیر پس از انقلاب
دکتر طیب نیا در جمع بندی نهایی به تجربه های پس از انقلاب پرداخت و آنها را برشمرد: اولین دستور امام (ره) بنا کردن نهاد کمیته امداد سه هفته بعد از انقلاب اسلامی برای رسیدگی به افراد محروم و فقرا بود که به مرور به یک سازمان دولتی با بودجه دولتی تبدیل شد. همچنین به جهاد سازندگی به عنوان دومین ارگان تاسیس شده پس از انقلاب اسلامی اشاره کرد که در جهت رسیدگی به مناطق محروم و دور افتاده تاسیس گردید که هسته اولیه تشکیل دهنده آن عمدتا دانشجوها و اساتید بوده اند و در پایان وزارت جهاد و وزارت جهاد کشاورزی را به عنوان سومین و چهارمین نهادهای ثبت شده برشمرد.
نشست علمی «خانواده دین مدار در جهان»
آیا دین موجب بهبود وضعیت خانواده در جهان شده است؟
چه شواهد جهانی در ارتباط وضعیت خانواده و دینداری وجود دارد؟
ارائه دهندگان:
🔸 خانم دکتر راحله کاردوانی (دکتری مطالعات زنان و خانواده، عضو هیئت علمی پژوهشکده مهرستان)
🔸 خانم دکتر الهام خرمی‌نسب (دکتری الهیات، پژوهشگر و مدرس دانشگاه اصفهان)
🔸 پنجشنبه ۲۴ آذر ۱۰صبح تا ۱۲
🔸 خیابان حافظ، سالن جلسات دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان
🔹 مشاهده آنلاین: dte.bz/1001
(نشست به صورت حضوری و مجازی برگزار می شود)
این نشست با موضوع «چگونه والدین و مربیان می‌توانند به هویت یابی موفق دختران کمک کنند؟» با حضور خانم دکتر منصوره طالبیان توسط پژوهشکده مهرستان، اندیشکده خانواده در روز ۱۰ آذر ماه سال ۱۴۰۱ به صورت حضوری و مجازی برگزار شد. در ادامه، خلاصه‌ای از آنچه در این جلسه بیان شد، ارائه می‌شود:
خانم دکتر طالبیان پژوهشگر و درمانگر حوزه نوجوان در این نشست به بررسی ابعاد تغییرکودکی به نوجوانی، امیال نوجوانی، ابعاد هویت، عوامل مؤثر برهویت یابی، چالش‌های مربوط به هویت یابی و راهبردهای هویت‌یابی پرداختند و بیان کردند که: در سن نوجوانی با فردی مواجه هستیم که در سه بعد دارای انقلاب شدید شده است: بعد جسمی، بعد عاطفی-روانی و بعد شناختی-ذهنی. و تغییرات در این سه بعد خود را به شکل امیال در نوجوان نشان می‌دهد که شامل این موارد می‌شود:
خانم دکتر طالبیان ابعاد هویت آن را به ۵ دسته تقسیم کردند که شامل این موارد می‌شود:
در خصوص عوامل مؤثر بر هویت‌یابی می‌توان به خانواده، فرهنگ و جامعه، تکنولوژی و شبکه‌های اجتماعی، شخصیت، همسالان و مدرسه اشاره کرد. امروزه خانواده از نقش هویت دهنده سنتی خودش فاصله گرفته و جایگاه قبلی خودش را از دست داده است و در مقابل، پیام‌های شبکه‌های اجتماعی بیشترین تأثیر را بر هویت‌یابی نوجوانان دارند. در بعد شخصیت می‌توان گفت یک عامل بسیار مهم عزت نفس است که سازه بنیادین سلامت روان را تشکیل می‌دهد. شکل‌گیری عزت نفس کافی و درست در دختران باعث هویت‌یابی صحیح‌تری در آنها می‌شود. اگر عزت نفس پایین باشد، نوجوان برای جبران آن کمال‌گرا می‌شود که این کمال‌گرایی منجر به بروز اشکالات رفتاری و احساسی زیادی برای نوجوان خواهد شد.
در خصوص راهبردها خانم دکترطالبیان به این عوامل اشاره کردند: شیوه‌های فرزند پروری، شخصیت، شیوه ارائه اطلاعات، تفکر انتقادی، افزایش مهارت‌های ارتباطی، دسترسی به گروه‌های همسال و مشارکت اجتماعی.
در بین این عوامل اولین و زیرساختی‌ترین راهبردهای هویت‌یابی، خانواده می‌باشد. چگونگی ارتباط بین والدین و فرزندان درخانواده بر نحوه هویت‌یابی دختران اثرگذار است. در این رابطه دو نوع والدین داریم: والدین هلیکوپتری و والدین مقتدر.
والدین هلیکوپتری دائماً خدمت‌دهنده هستند، به شدت حمایت‌گر هستند و به شدت مراقبت‌کننده هستند. همچنین چک کردن، تحقیر و عدم امنیت، عدم واگذاری مسؤلیت، زیر سؤال بردن کفایت نوجوان و توجه مشروط از دیگر ویژگی‌های این نوع والدین است.
والدین مقتدر که هویت‌یابی سالم‌تری را برای فرزند خود شکل می‌دهند دارای ۳ ویژگی مهم هستند: ۱) محبت و احترام متقابل بین والدین و فرزندان برقرار است. والدین به مدل فرزند خود احترام می‌گذارند و در کنار او هستند و در هر شرایطی به او محبت می‌کنند. ۲) ثبات و منطق به این معنی که اگر چیزی قانون باشد همیشه هست ولی تعداد این قوانین کم است و دلایل و منطق قوی دارند و ۳) امنیت و تعیین خط قرمز در خانواده.
ایشان در انتها بیان داشتند که هویت‌یابی در دوران اخیر متفاوت از قبل شده است و نوجوان در دوران امروز در مقابل قوانین و محتواهای فکری که به او داده می‌شود، سؤال می‌کند که چرا باید بپذیرد و والدین باید نسبت به این مسأله مهم آگاهی داشته باشند. نوجوان باید احساس کند والدین در کنار او هستند نه در مقابل او و در جایی که نوجوان ذی‌نفع است، نظر او نیز خواسته شود و خواسته‌های او هم مدنظر قرار گیرد که این مسأله نه تنها باعث رشد نوجوان می‌شود بلکه باعث نزدیکی او با والدینش نیز می‌شود.
