نویسنده: مسعود شکری

دینداری در ابعاد مختلف و متعدد آن مقوله مهم و بنیادینی است که بر بسیاری از سازوکارهای جامعه تاثیرگذار است.

نوع، جهت گیری، شدت و سایر مسائل پیرامون دینداری در ارتباط با نهاد خانواده که متشکل از پیوندی همه جانبه در جامعه است نیز اهمیت وافری دارد.

پژوهش‌هایی در بررسی این رابطه انجام گرفته که در دو سطح داخلی و خارجی، در این نوشتار مرور شده است. این نگاشته در دو بخش تنظیم گردیده است.

بخش اول ترجمه کتاب «نقشه جهانی خانواده و نتایج آن بر بهزیستی کودکان» و بخش دیگر آن «مروری بر تحقیقات خانواده در ایران» است و هر دو در پی پاسخ به این پرسش هستند که تاثیر دینداری بر چهار کارکرد اصلی خانواده شامل رضایت زناشویی، باروری، خشونت خانگی و خیانت زناشویی چگونه است؟

این پژوهش در واحد اندیشکده خانواده پژوهشکده مهرستان (مطالعات حکمرانی) در سال ۱۴۰۱ انجام گرفته است.

خلاصه گزارش:

در این مطالعه ۳۰ مقاله مرتبط با موضوع و اهداف پژوهش از میان مطالعات مربوط به تصویر بدن در نوجوانان انتخاب و با استفاده از تحلیل ثانویه مورد بررسی قرار گرفته‌اند. تحقیقات صورت گرفته با محوریت تصویر بدن در نوجوانان را از نظر موضوعی می توان به ۶ دسته تقسیم بندی کرد که شامل درمان های اثربخش در حوزه تصویر بدن، اضطراب اجتماعی، تصویر بدن و فضای مجازی، عوامل موثر بر تصویر بدن، تصویر بدن و خودکشی، رضایت از تن، تصویر بدن و روان می باشند.

یافته های این مطالعه نشان می دهند اهمیت تصویر بدن در نوجوانان به حدی است که بر نگرش آنها به زندگی، اضطراب و استرس، افسردگی، سازگاری، عملکرد تحصیلی، رضایت از زندگی، شرمساری، ازخوبیگانگی، خودکشی از نظر روانی و اجتماعی اثر گذار بوده و حتی بر سلامت جسمانی آنها از جمله چاقی نیز موثر است. از سوی دیگر از عوامل موثر و مهم دیگر در اهمیت یافتن تصویر بدنی در نوجوانان، کمالگرایی در نوجوانان و خانواده های آنان می باشد. بر اساس این پژوهش ها از جمله درمان های موثر در خصوص تصویر بندی که در این پژوهش ها مورد توجه قرار گرفته است  می توان درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) و روان شناسی مثبت گرا را مورد اشاره قرار داد.

خلاصه گزارش:

در این نوشتار ۱۵ مقاله بر اساس “اهداف و موضوعات نسبتا مشابه” از بین مطالعات مربوط به دینداری نوجوانان انتخاب و مورد مطالعه ثانویه قرار گرفتند. تحقیقات صورت گرفته با محوریت “دینداری نوجوانان” به موضوعات مختلفی پرداخته است، از جمله می توان به موضوعات کلیِ؛ تفاوت رویکرد اسلامی و روانشناختی در توصیف و تبیین رشد دینداری، گونه های دین داری، عوامل موثر بر دینداری و در نهایت روش ها و راهکارهای ایجاد محبت به اهل بیت(ع) و تربیت عبادی اشاره نمود.

یافته های مرور ثانویه مطالعات نشان می دهند عواملی از جمله؛ روابط بین فردی درون خانواده (رابطه والد فرزندی، مشاهده و تقلید از والدین، تفکر انتقادی نوجوان)، تاثیر آموزش مبتنی بر تربیت اسلامی، عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، تحول شناختی (رشد معنویت) نوجوان، تاثیر سن و جنس نوجوان و تاثیر رسانه و فناوری اطلاعات؛ عوامل موثر بر دینداری و تربیت دینی نوجوانان می باشد. سیر پیشرفت کودکان از ناتوانی در ادراک مفاهیم معنویت در اوایل زندگی آغاز می شود و از دینی بسیار «خودمحور» می گذرد و به فهمی ملموس و عینی از دین سرانجام به نوعی دین داری انتزاعی تر و پیچیده تر می انجامد. همچنین اعتقادات و مبانی شناختی نوجوان، بیش از همه در معـرض تهدیـدها و چالش های ناشی از فناوری های نوین است. تمامی تعاملات و گرایش هایی که میان والد و فرزند رد و بدل می شود، به نوعی موقعیت هایی را برای مشاهده و الگوبرداری از والدین، که منجر به توسعه نگرش ها و رفتارهای مشابه در فرزند می شود، فراهم می کند. علاوه بر این تأکید آموزه های دینی به والدین بر تشویق و تمجید نوجوان در جمع، حفظ احترام و اهمیت دادن به نظرات او در تصمیم گیری های مهم زندگی، یادآوری و تأکید بر موفقیت های گذشته و صفات مثبت، عملکرد خوب و قابلیت های او بجای توجه به شکست ها و صفات منفی گذشته اش موجب رشد اعتماد به نفس و افزایش آگاهی او نسبت به توانمندی هایش می شود؛ تأکید آموزه های اسلامی در تعاملات اجتماعی بر محور قراردادن خدا در تمام امور و روابط اجتماعی و انجام کار به نیت الهی نمونه هایی از دستورات دینی در باب تربیت دینی فرزند است. در نهایت در پنج مطالعه راه کارها و روش هایِ نظری و عملی نظیر؛ دقت در برنامه ریزی و سیاست گذاری ها، لزوم فرهنگ سازی، تولید و ارائه محصولات رسانه ای با محتوای مناسب، شیوه های فعال تدریس، نگرش سیستمی به تربیت دینی، شناساندن جایگاه و حقوق و فضایل اهل بیت و آموزش چگونگی توسل به اهل بیت، مراقبت های ویژه زمان انعقاد نطفه و دوران جنینی، تغذیه پاک و حلال، بزرگداشت ایام وفات و ولادت ائمه (ع)، آشنایی فرزندان با سرزمین های مقدس و زیارت ائمه (ع)، بصیرت بخشی، الگودهی مناسب، تبشیر، تشویق و تکریم نوجوان و… جهت تربیت دینی فرزندان ارائه شده بود.

خلاصه گزارش:

تربیت جنسی کودکان و نوجوانان یکی از مهمترین و حسـاس تـرین مسـائل در حوزه های تربیت است زیرا نقشی مهـم در آینـده و سـعادت و شـقاوت کـودک یا نوجوان ما دارد. در این نوشتار مروری بر ۲۰ مقاله با موضوعاتِ؛ توصیف و تبیین زیست جنسی، آسیب شناسی، عوامل زمینه ساز آن و چگونگی آموزش تربیت جنسی پرداخته اند. توصیف زیست جنسی، از منظر خود نوجوان و کارشناسان تربیتی بیان شده است. آسیب هایی از جمله اختلال در هویت جنسی و انحراف در رفتارهای جنسی نوجوان مورد مطالعه قرار گرفته اند. همچنین روابط میان فردی با والدین، رابطه سبک زندگی و تربیت جنسی، ویژگی های شخصیتی فرد، تلویزیون های ماهواره ای، عوامل اجتماعی موثر و شیوه های تربیت جنسی از منظر اسلام جزو مهمترین عوامل زمینه ساز تربیت جنسی در نوجوانان محسوب می شود. از طرفی در برخی از مطالعات به بررسی راه های مختلف آموزش مسائل جنسی و تربیت جنسی نوجوانان دختر و پسر پرداخته بود.

در مجموع نتایج این مطالعات نشان دهنده اینست که؛ نوجوانان به علت عدم آموزش جنسی مناسب برای رفع تمایلات جنسی خود، به کنجکاوی جنسی در فضاهای مجازی جنسی و رؤیا پردازی نسبت به جنس مخالف، معاشقه و سکس می پردازند. ادراک نوجوانان دختر و پسر از انتظارات نقش جنسی سبب می شود که بافت های تعامل بین فردی، برای دو جنس، سطوح متمایزی از دشواری های بین فردی را به همراه آورد. تربیت جنسی را مفهومی دانسته اند که باید در بعد فردی و اجتماعی تحقق پذیرد. برنامه های تربیت جنسی به شیوه های مختلفی شامل برنامه های مدرسه محور، خانواده محور و روشهای مبتنی بر ارتقای سلامتی عمومی در سراسر دنیا روی کودکان و نوجوانان اجرا میشود و نتایج مطالعات فراتحلیل در این زمینه نشان میدهد این روشها هیچ تاثیر منفی روی سلامت جنسی ندارند ولی تاثیر مثبت آنها روی سلامت جنسی به اندازه درمان های دارای شواهد تجربی بالا نیست. هر چه دختران نوجوان از برنامه های تلویزیون ماهواره ای بیشتر استفاده کنند، هویت جنسیتی آنها که متناسب با انتظارات جامعه آنها شکل گرفته است یا در حال شکل گیری است، دستخوش دگرگونی می شود و برخلاف باورها و انتظارات پیشین آنها مسیری متفاوت از گذشته را در پی می گیرد و آنها را از جامعه خود دور می کند. دختران در جهت تربیت جنسی بیشتر از پسران آموزش کسب کردند. توجه به فرآیند جامعه پذیری جنسی نوجوانان میتواند از بسـیاری از انحرافـات آنهـا جلوگیری کند. چالش های تربیت جنسی پسران نوجوان عبارتند از؛ سردرگمی و بلاتکلیفی والدین، تضاد در دیدگاه ها و راهکارهای تربیتی والدین، تعئئ و پیچیدگی منابع دریافت اطلاعات جنسی، تابوهای فرهنگی، عدم درک ضرورت آموزش جنسی و نقش گم شده مدرسه در تربیت جنسی. آموزش مسائل جنسی به دختران نوجوان باید توسط مادران آغاز شود و سپس توسط مربیان و معلمان در مدرسه ادامه یابد. اکثر مادران، با آموزش گسترده مسائل جنسی به دختران نوجوان مخالف هستند.

سومین جلسه مساله فرهنگ با موضوع هم‌افزایی مجموعه‌های‌تربیت محور استان اصفهان با حضور دکتر عبدالعظیم کریمی و با محوریت پژوهشکده مهرستان دانشگاه اصفهان و تعدادی از مدیران و مسئولان این مجموعه‌ها، پنجشنبه چهارم اسفند ماه ۱۴۰۱ برگزار گردید.
✅محور گفتگوهای صمیمانه و عاری از تکلف این جلسه، پاسخ به دغدغه‌های تربیتی، انتقال تجربه‌های موفق و مهمتر از همه برطرف شدن ابهامات از اندیشه‌های متفاوتی بود که استاد در آثار خود به طور مفصل به آن‌ها پرداخته‌اند.

تفاهم‌نامه ایجاد کنسرسیوم «آزمایشگاه مدیریت» میان پژوهشکده مهرستان دانشگاه اصفهان، آزمایشگاه مدیریت دانشگاه جامع امام حسین(ع)، آزمایشگاه تحقیقات کسب و کار دانشگاه تهران و اندیشکده فناوری‌های نرم دانشگاه امام صادق(ع) طی مراسمی صبح روز دوشنبه اول اسفندماه ۱۴۰۱ در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران به امضا رسید.
همکاری، مشارکت فعال و شبکه‌سازی در زمینه توسعه فعالیت‌ها و مشارکت در راه‌اندازی و ایجاد آزمایشگاه‌های مدیریت و پشتیبانی علمی، فنی، نرم‌افزاری، پژوهشی و آموزشی موضوع اصلی این تفاهم‎نامه است.
در راستای همکاری مشترک میان اعضا، مهمترین اهداف اصلی کنسرسیوم «آزمایشگاه مدیریت» عبارتند از: شناسایی مسائل و نیازهای مخاطبان، تشکیل کارگروه‌های تخصصی و ارائه مشاوره و سایر خدمات مورد نیاز بر اساس ظرفیت‌های موجود، همکاری‌های مشترک علمی، تحقیقاتی و اجرایی در مسیر اجرا و پیاده‌سازی آزمایشگاه مدیریت در دانشگاه و انتقال تجربیات به سایر دانشگاه‌ها، برگزاری نشست‌ها، همایش‌ها و رویدادهای علمی پژوهشی، وتعیین موضوعات پایان‌نامه و رساله‌های دانشجویی در راستای تولید علم و دانش‌افزایی با هدف هم‌افزایی ظرفیت و مزیت دانشگاه‌ها و مراکز علمی پیشرو در جهت ارتقای همکاری علمی و هدایت دانشگاه‌ها به سطوح عملیاتی و کاربردی با انجام فعالیت‌ها و پروژه‌های مشترک.
در پایان این مراسم تفاهم نامه ایجاد کنسرسیوم آزمایشگاه مدیریت به امضا رسید.

کارگاه ویژه فعالان تربیتی با عنوان «چالش‌های تربیتی نسل جدید» با حضور دکتر عبدالعظیم کریمی در تاریخ پنجشنبه ۴ اسفند ۱۴۰۱ از ساعت ۹ الی ۱۲:۳۰ توسط پژوهشکده مهرستان در سالن اجتماعات مرکز احیاء اندیشه و سیره علوی برگزار شد.

کارگاه ویژه والدین و فعالان تربیتی با عنوان «چگونه فرزندپروری نکنیم» با حضور دکتر عبدالعظیم کریمی با هدف مهارت‌های ارتباطی در مناسبات خانوادگی در تاریخ چهارشنبه ۳ اسفند ۱۴۰۱ از ساعت ۱۴:۳۰ الی ۱۸ توسط پژوهشکده مهرستان در سالن اجتماعات مرکز احیاء اندیشه و سیره علوی برگزار شد.

🌱در این کارگاه که با حضور والدین و فعالان تربیتی برگزار شد، دکتر عبدالعظیم کریمی، روانشناس و دانشیار دانشگاه، با اشاره به اینکه تربیت فرزند، آموزش و تغییر دادن نیست؛ گفتند: “والدین حقیقی آن هایی هستند که برای بارآوردن مستقل فرزندان آگاهانه یا نا آگاهانه با فرزندان خود به گونه ایی برخورد می کنند که فرزندانشان روز به روز از وجود آنها بی نیازتر می شوند!! زیرا هرقدر فرآیند بی نیازشدن فرزندان از وجود والدین بیشتر شود ،حضور وجودی والدین و نفوذ قلبی تاثیر تربیتی آنها بر فرزندان بیشترمی شود! و این بی نیازی از حضور ظاهری والدین، به قدری کم و کم می شود تا بالاخره هوشمندانه محو و فانی می شود تا کودکان به اتکای خود باقی مستقل و خود آموز بمانند!”

🌱ایشان در ادامه شش مهارت سلبی فرزند پروری را بررسی نمودند و با اشاره به آیه «مَن کانَ عِندَهُ صَبِیٌّ فَلیَتَصابَّ لَهُ» نقش والدین و مربیان در تربیت کودک را تابع نقشه ایی دانستند که در فطرت او به ودیعه نهاده شده است.

در این کارگاه می‌آموزید که چگونه از دانش مدیریت استراتژیک برای پیشبرد زندگی فردی و خانوادگی‌تان در جهت تحقق اهداف و آرمان بلندتان استفاده نمایید و یک‌بار برای همیشه تکلیف خود را با آرزوها و دلخواه‌های ارزشمندتان مشخص کنید و در نهایت با حال خوب، در تلاش‌های روزانه‌تان به سمت آرزوهایی که در زندگی دارید، موفق عمل کنید.

این نشست در تاریخ ۲۷ دی ۱۴۰۱ در تالار صائب دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان با حضور جمعی از بانوان شاغل در این دانشگاه برگزار شد.

مدرس کارگاه، دکتر راحله کاردوانی (دبیر اندیشکده خانواده مهرستان) با اشاره به ابعاد مختلف مساله اشتغال زنان در جامعه و از منظر حکمرانی، به تبیین اهداف سیاستگذاری ایران و قوانین این حوزه پرداخت و اذعان داشت: «مهمترین موضوع در میان شبکه مسائل زنان شاغل، نحوه مواجهه و نسبتی است که این زنان به صورت فردی و یا جمعی با سیاست‌ها و قوانین این حوزه برقرار می‌کنند. بر اساس مطالعات علمی و شواهد متعدد میدانی، زنان بر اساس نوع انتخاب‌ها، چگونگی وضعیت خانواده، شخصیت و ویژگی‌های فردی، سبک تفکر و زندگی و نوع شغل، مواجهات متفاوتی با قوانین یکسان داشته‌اند و این تفاوت‌ها نشان می‌دهد زنان شاغل به ویژه مادران شاغل می‌توانند با تغییر برخی رویکردهای خود در زندگی، معضلات پیرامونی را کاهش داده و کارآمدی خود را در دو حوزه اشتغال و خانواده افزایش دهند.»