پایگاه رسمی پژوهشکدۀ مهرستان (مطالعات حکمرانی)

دسته‌ها
اخبار

پاتوق دوم: پیوند قلب ها یا مغزها

جلسه دوم از سلسله جلسات “پاتوق” با موضوع “پیوند قلب‌ها یا مغزها” در تاریخ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۲ با حضور اساتید فرهیخته، آقای دکتر محمدرضا عابدی و خانم دکتر راضیه ایزدی در دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان برگزار شد و مورد استقبال چشمگیر دانشجویان قرار گرفت.

هدف از این گفتگوی علمی و صمیمی با دانشجویان، پاسخ به سوالات آنها در موضوع عشق و روابط عاطفی است.

اساتید در پاسخ به این سوال که «مسیر عاشقانه نوعی استدلال عقلی یا استشهاد قلبی است؟»، به اهمیت و محوریت مفهوم «دلبستگی» در ارتباط با مساله عشق اشاره و انواع دلبستگی و شخصیت های مربوط به آنها را بیان نمودند.

در ادامه، ویژگی ها و تفاوت های دو مسیر ذهنی و قلبی در موضوع عشق بیان گردید و ۴ ستون اصلی تمایزیافتگی، اصالت، مراقبت و اتصال در ساختن عشق در مسیر قلبی که می­تواند موجب پایداری و آرامش در رابطه عاطفی گردد، توضیح داده شد.

در طول جلسه دانشجویان سوالات خود را مطرح و به بحث و گفتگو پیرامون موضوع پاتوق پرداختند.

دسته‌ها
اخبار

اشتغال زنان و چالش مدیریت اقتصادی

کارگاه تخصصی “اشتغال زنان و چالش مدیریت اقتصادی خانواده” با حضور دکتر راحله کاردوانی دبیر اندیشکده خانواده مهرستان، با همکاری کارآفرینی و صنایع خلاق دانشگاه آزاد اسلامی بیست اردیبهشت ماه برگزار شد.

دکتر راحله کاردوانی اشتغال زنان را از موضوعات مهم در عرصه های فردی، خانوادگی و اجتماعی به شمار آوردند و یکی از جنبه های مهم در این زمینه را، چالش هایی دانستند که اشتغال زنان برای حوزه خانواده میتواند به دنبال داشته باشد. دکتر کاردوانی عنوان نمود: “اگر چه اشتغال در موارد زیادی میتواند موجب بهبود وضعیت اقتصادی خانواده و رفاه کودکان گردد، در شرایطی خاص نیز میتواند موجبات اختلافات عمیق در خانواده را فراهم آورد.”

ایشان تاکید کرد “اشتغال اگر با مدیریت اقتصادی صحیح، مدیریت خواسته ها و اولویت بندی آنها و مدیریت ذهن همراه نشود، زمینه های مصرف زدگی، تجمل گرایی، کشمکش زوجین، تربیت ناصحیح فرزند و فرسودگی زنان را فراهم می آورد. لذا برای جلوگیری از چالش های معطوف به اشتغال زنان به ویژه مادران، لازم است آگاهی صحیح در مورد چگونگی مدیریت همزمان شغل و خانواده و ایجاد گردد، اجرای صحیح سیاست های موجود دنبال گردد و سرمایه عاطفی در خانواده افزایش یابد.”

دسته‌ها
اخبار

پاتوق اول: معمای عشق

اولین جلسه پاتوق پژوهشکده مهرستان، اندیشکده خانواده با موضوع «معمای عشق» با حضور “دکتر محمدرضا عابدی” استاد تمام گروه مشاوره دانشگاه اصفهان و خانم “دکتر مرضیه مدنی فر” مشاور خانواده و مدرس دانشگاه و جمعی از دانشجویان دانشکده‌ها در روز سه شنبه ۲۵ بهمن ماه در تالار صاءب دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان برگزار گردید.

در این گفتگو خانم دکتر مدنی فر به بررسی دیدگاه ها و تعاریف مختلف از عشق پرداختند؛ از دیدگاه مزلو عشق نوعی نیاز دو طرفه است که اگر دو نفر بتوانند نیازهای متقابل همدیگر را برطرف کنند این عشق باقی می ماند. از نگاه برخی روانشناسان عشق یک حالت روانی مانند اضطراب است که میتواند تغییراتی در حوزه های فیزیولوژیک، رفتاری و شناختی ایجاد کند.💕

در ادامه نیز دکتر عابدی با بسط نظریه استرنبرگ در خصوص قصه های مختلف عشق در افراد به بررسی موضوع پرداختند و به تفاوت مهم عشق و دوست داشتن اشاره کردند و مهمترین تفاوت این دو مفهوم را در وجود تفکر و فرصت بررسی در مورد دوست داشتن دانستند. بر خلاف عشق که در آن منطق و خردی جریان ندارد.💞

ادامه مباحث مربوط به موضوع “عشق” در جلسات بعدی پاتوق دنبال می‌شود.👌

دسته‌ها
اخبار

تاثیر باورها و اعتقادات دینی بر خانواده در جهان و ایران

دینداری در ابعاد مختلف و متعدد آن مقوله مهم و بنیادینی است که بر بسیاری از سازوکارهای جامعه تاثیرگذار است.

نوع، جهت گیری، شدت و سایر مسائل پیرامون دینداری در ارتباط با نهاد خانواده که متشکل از پیوندی همه جانبه در جامعه است نیز اهمیت وافری دارد.

پژوهش‌هایی در بررسی این رابطه انجام گرفته که در دو سطح داخلی و خارجی، در این نوشتار مرور شده است. این نگاشته در دو بخش تنظیم گردیده است.

بخش اول ترجمه کتاب «نقشه جهانی خانواده و نتایج آن بر بهزیستی کودکان» و بخش دیگر آن «مروری بر تحقیقات خانواده در ایران» است و هر دو در پی پاسخ به این پرسش هستند که تاثیر دینداری بر چهار کارکرد اصلی خانواده شامل رضایت زناشویی، باروری، خشونت خانگی و خیانت زناشویی چگونه است؟

این پژوهش در واحد اندیشکده خانواده پژوهشکده مهرستان (مطالعات حکمرانی) در سال ۱۴۰۱ انجام گرفته است.

دسته‌ها
اخبار همایش‌ها و نشست‌ها

تبیین قوانین و اصول ناظر بر مسئولیت‌های فردی و خانوادگی زنان شاغل

این نشست در تاریخ ۲۷ دی ۱۴۰۱ در تالار صائب دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان با حضور جمعی از بانوان شاغل در این دانشگاه برگزار شد.

مدرس کارگاه، دکتر راحله کاردوانی (دبیر اندیشکده خانواده مهرستان) با اشاره به ابعاد مختلف مساله اشتغال زنان در جامعه و از منظر حکمرانی، به تبیین اهداف سیاستگذاری ایران و قوانین این حوزه پرداخت و اذعان داشت: «مهمترین موضوع در میان شبکه مسائل زنان شاغل، نحوه مواجهه و نسبتی است که این زنان به صورت فردی و یا جمعی با سیاست‌ها و قوانین این حوزه برقرار می‌کنند. بر اساس مطالعات علمی و شواهد متعدد میدانی، زنان بر اساس نوع انتخاب‌ها، چگونگی وضعیت خانواده، شخصیت و ویژگی‌های فردی، سبک تفکر و زندگی و نوع شغل، مواجهات متفاوتی با قوانین یکسان داشته‌اند و این تفاوت‌ها نشان می‌دهد زنان شاغل به ویژه مادران شاغل می‌توانند با تغییر برخی رویکردهای خود در زندگی، معضلات پیرامونی را کاهش داده و کارآمدی خود را در دو حوزه اشتغال و خانواده افزایش دهند.»

دسته‌ها
اخبار همایش‌ها و نشست‌ها

نشست علمی «خانواده دین مدار در جهان»

نشست علمی «خانواده دین مدار در جهان»

آیا دین موجب بهبود وضعیت خانواده در جهان شده است؟
چه شواهد جهانی در ارتباط وضعیت خانواده و دینداری وجود دارد؟

ارائه دهندگان:
🔸 خانم دکتر راحله کاردوانی (دکتری مطالعات زنان و خانواده، عضو هیئت علمی پژوهشکده مهرستان)
🔸 خانم دکتر الهام خرمی‌نسب (دکتری الهیات، پژوهشگر و مدرس دانشگاه اصفهان)

 

🔸 پنجشنبه ۲۴ آذر ۱۰صبح تا ۱۲
🔸 خیابان حافظ، سالن جلسات دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان
🔹 مشاهده آنلاین: dte.bz/1001

(نشست به صورت حضوری و مجازی برگزار می شود)

دسته‌ها
پروژه‌ها

مروری بر تحقیقات و مدل‌سازی فرزندآوری در ایران

عنوان طرح

مروری بر تحقیقات و مدل­‌سازی فرزندآوری در ایران

کارفرما

مرکز احیاء اندیشه و سیرۀ علوی

مجری و همکاران

وحید کریمی، سهراب هاشمی نژاد، مینا فلاح

سال شروع

مهرماه ۱۳۹۹

سال اتمام

اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰

کاهش سریع نرخ باروری در چند دهه اخیر در کشور و توقف تدریجی آن در زیر سطح جانشینی، زنگ خطر جدی را در رابطه با بحران جمعیت به صدا در آورده است. مراکز علمی و دانشگاهی اندکی زودتر و نهادهای حاکمیتی و تصمیم­‌گیری با کمی تأخیر، این زنگ خطر را احساس کرده و برای مواجهه با این بحران به تلاش برخاسته‌­اند. انبوه متراکم انتشار مقالات پژوهشی و ارائه تعداد قابل توجه از پایان‌نامه‌های تحصیلی در دهه اخیر در موضوع فرزندآوری و همچنین تلاش نهادهای قانون­‌گذاری و اجرایی برای تصویب و اجرای طرح‌­های مرتبط با افزایش جمعیت و تعالی خانواده، گواهی بر این مدعاست. در این پروژه، هدف آن بود که با انجام مطالعه‌­ای مروری بر بخش قابل توجهی از پژوهش‌­های صورت گرفته در این حوزه، متغیرهای دخیل در مسئله فرزندآوری، معرفی شده و ارتباط آن‌­ها با یکدیگر در قالب چند مدل مفهومی تبیین گردد. مفاهیم مرکزی و مورد تأکید در این مدل­‌ها به ترتیب عبارت بودند از: مفهوم ارزش فرزند، متغیر ارتقاء سطح تحصیلات خصوصاً در زنان، وضعیت معیشت و اقتصاد خانواده و مؤلفه‌­های فرهنگی. ارائه نتایج پژوهش‌­ها در قالب مدل­‌های مفهومی، دیدی منسجم و همه جانبه نسبت به مسائل مرتبط با فرزندآوری در اختیار پژوهشگران و نیز تصمیم­‌گیران در سطوح کلان خط‌مشی‌گذاری قرار خواهد داد و مسیری را برای ارائه راه­‌حل­‌های شایسته در پیش روی آنان خواهد گشود. 

دسته‌ها
پروژه‌ها

طراحی و تدوین نقشه راه رسیدن به شرایط ازدواج آسان، پایدار و به هنگام

عنوان طرح

مطالعات مقدماتی طراحی و تدوین نقشه راه رسیدن به شرایط ازدواج آسان، پایدار و به هنگام

کارفرما

مرکز احیاء اندیشه و سیرۀ علوی

مجری و همکاران

خانم مرضیه شعربافچی زاده، سهراب هاشمی نژاد، راحله کاردوانی

سال شروع

اسفندماه ۱۳۹۹

سال اتمام

تیرماه ۱۴۰۰

جایگاه نهاد خانواده در مکاتب مختلف بشری و از جمله دین مبین اسلام، بیانگر نقش حیاتی این نهاد در اجتماع و زندگی ابناء بشر است. به همین نسبت جامعه نیز باید زمینه را برای ایفای کارکردهای خانواده به بهترین شکل فراهم کند. در این میان، ازدواج به‌­عنوان دیباچه تشکیل نهاد خانواده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ چنان‌که محقق‌شدن ازدواج آسان، در زمان مناسب و پایداری آن عملاً با دستاورد سلامت روانی، سلامت بدنی و رشد اعضای خانواده منجر به استحکام نهاد خانواده و بهره‌مندی ذی‌­نفعان خرد و کلان از این نهاد بنیادین در جامعه خواهد شد. رهبر معظم انقلاب در شهریور ۱۳۹۵، در راستای اجرای بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی، سیاست­‌های کلی خانواده را ابلاغ فرمودند. در سیاست چهارم این سند با تأکید بر «ایجاد نهضت فراگیر ملی برای ترویج و تسهیل ازدواج موفق و آسان برای همه دختران و پسران و افراد در سنین مناسب ازدواج و تشکیل خانواده و نفی تجرد در جامعه با وضع سیاست‌های اجرایی و قوانین و مقررات تشویقی و حمایتی و فرهنگ‌سازی و ارزش‌گذاری به تشکیل خانواده متعالی بر اساس سنت الهی» به لزوم فراهم کردن زمینه­های لازم برای تشکیل خانواده با رعایت مصالح آن اشاره شده است.

اواخر سال ۱۳۹۹ در اندیشکده خانواده پژوهشکده مهرستان پروژه‌ای تعریف شد تا نتیجه آن طراحی مسیری برای اجرایی شدن سیاست چهارم یعنی رونق و ترویج ازدواج آسان، به هنگام و موفق (پایدار) باشد. در این طرح بنا بر این بود تا مسائل مختلف مربوط به ازدواج موفق، آسان و به‌هنگام در لایه‌های ظاهری و عمیق بررسی شده؛ راهکارهای پیشنهادشده و طرح‌های ارائه شده در سطح کشور بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای و پژوهش‌های میدانی از جمله مصاحبه با  بدنه اجتماعی، کارشناسان علمی این حوزه و سیاست‌گذاران مدون و دلایل عملیاتی نشدن یا اثربخش نبودن راهکارها و طرح‌ها مشخص گردد تا نهایتاً با برگزاری چند رویداد استارتاپی، تعدادی از طرح‌های خلاقانه و بدیع در راستای تحقق سیاست چهارم احصا گردد.

 مدل فرایندی پیشنهادی پژوهش برای نیل به اهداف ذکر شده بر اساس چهار گام اصلی به شرح زیر می‌باشد:

مرحلۀ اول: مفهوم‌شناسی ازدواج آسان، به­هنگام و موفق (پایدار) از منظر دین، سطوح حاکمیتی و آحاد جامعه.

مرحلۀ دوم: احصاء مسائل روز ازدواج در سه بازۀ پیش، حین و پس از ازدواج از منظر آحاد جامعه و مسئولین در لایه‌های ظاهری و سیستمی، گفتمانی و استعاره‌ای و شناسایی علل احتمالی به‌وجودآورندۀ آن مسائل و مشکلات.

مرحلۀ سوم: رصد راهبردها، سیاست‌ها، برنامه‌ها و راهکارهای ارائه شده در سطوح خرد و کلان و دلایل عملیاتی نشدن یا اثربخش نبودن و عدم توفیق آن‌ها در حل مسائل.

مرحلۀ چهارم: برگزاری رویداد استارتاپ ویکند و تشکیل پنل‌های نخبگانی متعاقب آن برای ارائۀ طرح­های بدیع و خلاقانه

این پژوهش که بیشتر شامل گردآوری و دسته‌بندی مطالب و فعالیت‌ها و طرح‌های ارائه‌شده بود با تلاش خانم دکتر مرضیه شعربافچی زاده انجام و در اختیار اندیشکده خانواده مهرستان قرار گرفت تا پشتوانه‌ای باشد برای طرح‌ها و ابتکارات اصلی زمینه‌ساز تحقق سیاست کلی چهارم.

دسته‌ها
پروژه‌ها

طراحی مدل حکمرانی امور خانواده در جمهوری اسلامی ایران

عنوان طرح

طراحی مدل حکمرانی امور خانواده در جمهوری اسلامی ایران

کارفرما

دفتر مقام معظم رهبری – به واسطه پژوهشکده مطالعات اسلامی آسیب‌های اجتماعی دانشگاه شاهد

مجری و همکاران

محمدصالح طیب‌نیا، مهدی ستوده‌فر، سهراب هاشمی نژاد، وحید کریمی، مینا فلاح

سال شروع

مهرماه ۱۳۹۹

سال اتمام

دی‌ماه ۱۴۰۰

نهاد خانواده در سال­های اخیر، در سراسر دنیا تغییر و تحولات بسیاری را تجربه نموده است. این تحولات بسیاری از صاحب­‌نظران و افراد دغدغه‌­مند را بر آن داشته تا به تحلیل مسائل خانواده و ارائه راهکارهایی برای رفع مشکلات آن بپردازند. یکی از مباحثی که در کشورمان، به­‌ویژه در دو دهۀ گذشته مطرح بوده، تعیین مکانیسم یا ساختاری برای حمایت و کمک به تحکیم بنیان خانواده در کشور است تا از این طریق، انسجامی در خصوص فعالیت‌های مرتبط در سازمان‌ها و نهادهای دولتی و خصوصی ایجاد شود و همچنین مرجعی برای پیگیری اصلاح، بهبود و تصویب سیاست‌های اثرگذار بر خانواده و نظارت بر اجرای صحیح آن‌ها از سوی دستگاه‌های اجرایی کشور باشد.

در سال‌های گذشته در راستای ایجاد تشکیلاتی با وظایف و کارکردهای ذکر شده، پیشنهاداتی از سوی نهادها و شخصیت‌های فرهنگی مطرح شده است؛ پیشنهاداتی نظیر تشکیل وزارت خانواده در دولت، کمیسیون ویژه یا دائمی خانواده در مجلس، مرکز فراقوه‌ای خانواده و … که عل‌ی­رغم بحث و بررسی‌­های فراوان هنوز به نتیجه نرسیده است. رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله­العالی) نیز در جلسات متعددی که با فعالین این حوزه داشته‌اند، اشاره به لزوم تدبیری برای تشکیل چنین ساختاری نموده و حتی در دیدار با جمعی از بانوان فرهیخته حوزوی و دانشگاهی در تاریخ سی‌ام فروردین ۱۳۹۳ به شکل گرفتن “مرکز عالی فراقوه­ای زنان و خانواده” جهت تعیین سیاست‌های واحد در این مقوله اشاره نمودند؛ نهادی فراقوه­ای که سیاست‌گذاری نماید. برنامه‌­های بلندمدت، میان­‌مدت و کوتاه‌­مدت را برای یک بازۀ زمانی مشخص در دستگاه­‌ها تنظیم و پیگیری کند. گزارش بخواهد و نظارت و ارزیابی همراه با ضمانت اجرایی داشته باشد.

با توجه به اهمیت موضوع و بیان این دغدغه توسط مقام معظم رهبری مدظله‌العالی  در جلسات مختلف، پژوهشکدۀ مهرستان با مشارکت و همکاری دانشگاه شاهد پژوهشی با عنوان «ارائه مدل حکمرانی امور خانواده در جمهوری اسلامی ایران» را در نیمه دوم سال ۱۳۹۹ در دستور کار قرار داد.

ترسیم و تحلیل وضعیت موجود حکمرانی خانواده در ایران، شناسایی نهادهای حاکمیتی موجود در حوزۀ خانواده در ایران و برخی از کشورهای منتخب، آسیب‌شناسی نظام حکمرانی خانواده، شناسایی و بررسی سناریوهای مختلف در مورد ساختار متولی حکمرانی امور خانواده، پیشنهاد مناسب­‌ترین ساختار و سازوکارهای مورد نیاز برای تشکیل آن در جمهوری اسلامی ایران از جمله موارد مطرح در این پروژه می‌باشند.

دسته‌ها
پروژه‌ها

طراحی و تحلیل مدل چرخۀ رشد خانواده

عنوان طرح

طراحی و تحلیل مدل چرخۀ رشد خانواده (شناسایی وضع موجود، وضع مطلوب و نقشه راه در مراحل زندگی خانواده)

کارفرما

مرکز احیاء اندیشه و سیرۀ علوی

مجری و همکاران 

خانم هدی صادق‌زادگان، سهراب هاشمی نژاد

سال شروع

مهرماه ۱۳۹۷

سال اتمام

شهریورماه ۱۳۹۸

ملاحظات

شناسایی مؤلفه‌ها، مسائل و چالش‌ها، ترسیم وضع مطلوب و میان‌بردها در دو مرحلۀ بلوغ ازدواج و خواستگاری (از ۷ مرحلۀ ترسیم شده فقط ۲ مرحله و صرفاً به صورت مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی انجام شده است)

 معرفی طرح

 زندگی چرخه‌ای است که برای هر فرد با تولد در جمع خانواده‌ آغاز شده و فراز و فرودهای منحصربه‌فردی را رقم خواهد زد. در این چرخه، خانواده بستری است برای پرورش یافتن و پروراندن. برخی از سختی‌ها، مشکلات و موانع موجود در مسیر این چرخه طبیعی هستند و حتی می‌توانند موجبات رشد اعضا را فراهم آورند و برخی نیز پیامد نگرش و رفتار اشتباه فرد و همچنین متأثر از مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی محیط پیرامونی هستند. در این پروژه تلاش شده تا با ترسیم چرخۀ کاملی از مراحل رشد خانواده، کلیدی‌ترین موانع موجود بر سر راه رشد و تعالی خانواده شناسایی و تحلیل و راهبردهایی کارآمد پیشنهاد گردد. ترسیم وضع موجود و وضع مطلوب در هر مقطع از این چرخه و پیشنهاد طرح‌های عملیاتی برای عبور از موانع از مهم­ترین یافته‌های این تحقیق است که به روش مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی صرفاً در دو مرحلۀ بلوغ ازدواج و خواستگاری بررسی و تدوین شده است.